Hoe ontstaan verkleurde tanden?

Eerst zal je moeten achterhalen waarom je verkleurde tanden hebt. Dit is handig om te bepalen welke methode om je tanden te bleken het best bij jouw past, maar ook om er voor te zorgen dat ze niet weer opnieuw verkleuren.

Verkleurde tanden door eten en drinken

Je kan verkleurde tanden krijgen door invloeden van buitenaf, zoals roken en wijn, koffie en thee. Dit zijn organische kleurstoffen die van buitenaf in je glazuur dringen of een harde laag aan de buitenkant van je tanden vormt die zo hard is dat het met de borstel niet meer lukt om weg te poetsen. Voordat je gaat tanden bleken moet je dit eerst laten verwijderen bij de tandarts of mondhygiëniste. Als alle aanslag van je tanden af is, heb je misschien niet eens hele erge verkleurde tanden meer.

Tandsteen

Na het eten ontstaat er een wit-geel laagje op de tanden, de tandplak. Bij het tandenpoetsen haal je de tandplak van de tanden af en zijn je tanden weer schoon. Helaas is het moeilijk om tanden echt helemaal goed schoon te krijgen en soms blijft er wat tandplak achter. Met name de randen van het tandvlees en tussen je kiezen in zijn lastige plekken om te reinigen. Daar zal als eerste een ophoping ontstaan van tandplak. Na een paar dagen zal deze tandplak harder worden doordat er kalk en andere mineralen in neerslaan. Dit zal nog moeilijker weg te poetsen zijn. Deze harde laag op je tanden is tandsteen. Dit tandsteen kan heel makkelijk verkleuren omdat het heel poreus is en zal snel kleurstoffen uit voeding en roken opnemen waar door het lichtbruin tot diepzwart kan worden. Daarom kan je pas beoordelen hoe erg je verkleurde tanden zijn als je geen tandsteen hebt.
Ook hier geldt dus dat je dit eerst professioneel moet laten verwijderen, voor je je tanden gaat (laten)bleken.

Spoelmiddelen

Fluoride maakt het glazuur harder maar bij ernstige overdosering kan het witte vlekken veroorzaken in het glazuur tijdens de ontwikkeling. Als je je tanden laat bleken zal de rest van het glazuur wel witter wordt waardoor de witte vlekken minder op vallen. Dat is de reden dat ook bij fluorose het advies gegeven kan worden om de tanden te bleken. Chloorhexidine houdende spoelmiddelen kunnen een tijdelijke bruin verkleurde tanden geven. Door je gebit te laten polijsten wordt het weer wit en is het bleken van je tanden niet perse noodzakelijk.

Gaatjes en vullingen

Tanden waar cariës (’een gaatje’) in zit zullen verkleuren. Ook al zie je het gaatje niet omdat het bijvoorbeeld tussen de tanden in zit, dan nog kan het blauw-grijze verkleurde tanden geven omdat het glazuur transparant is. Deze verkleuring is cirkelvormig en is vaak te zien op de plek waar tanden tegen elkaar aan staan (het contactpunt). Ook vullingen kunnen verkleurde tanden veroorzaken door metaaloxide. Vroeger werden er veel gaatjes gevuld met amalgaam, de grijze metaalkleurige vullingen, maar ook de witte vullingen van nu (composietvullingen) kunnen in de loop van de jaren donkerder worden. Cariës en metaaloxide bleken niet mee. Als je je tanden laat bleken moet je eerst de cariës behandelen en indien mogelijk de metaaloxide-verkleuringen weg laten halen. Ook kan je de verkleurde tanden maskeren met composiet. Dit kan je laten doen bij de tandarts.

Veroudering geeft ook verkleurde tanden

In de loop van je leven trekt de zenuw zich terug in de tand door afzetting van nieuw tandbeen (dentine) in de zenuwholte. Hierdoor wordt het tandbeen dikker. De kleur van de tand wordt bepaald door de dikte van het tandbeen en daarom zal een volledig gezonde tand toch donkerder worden naarmate je ouder wordt. Om het tandbeen van verouderde verkleurde tanden te bleken moet je langer en sterker bleken dan bij verkleuringen in het glazuur.

Ontwikkelingsstoornissen

Soms is het glazuur of het tandbeen niet goed aangelegd door een ontwikkelingsstoornis. Voorbeelden hiervan zijn amelogenesis imperfecta (niet goed ontwikkeld glazuur) of dentinogenesis imperfecta (niet goed ontwikkeld tandbeen). Hierbij is het hele gebit aangedaan. Je hebt dan niet alleen verkleurde tanden maar ook het oppervlakte van het glazuur vertoont misvormingen. Minder ernstige stoornissen kunnen de oorzaak zijn van witte of lichtbruine vlekken of putjes in het glazuur. Het bleken van deze misvormde en verkleurde tanden is in deze gevallen niet altijd raadzaam. Vraag advies aan je tandarts als je twijfelt.

Klap tegen je tand

Soms heb je een klap tegen je tand gekregen waarmee de tand aan de buitenkant niet beschadigd lijkt, maar waarbij er toch in de zenuw van de tand schade is. In het binnenste van de tand loopt een holte, het wortelkanaal, van ongeveer halverwege de tand, helemaal tot aan de wortelpunt in je kaak. In dit wortelkanaal loopt een zenuw en wat bloedvaatjes die een rol spelen bij de aanleg en de groei van de tand. De gehele inhoud van het wortelkanaal wordt vaak aangeduid als ’de zenuw’, maar het is dus meer dan dat. De bloedvaatjes zorgen voor de voeding en het onderhoud van de tand, ook nadat hij niet meer groeit en doorgebroken is. Als er door een klap of tik tegen de tand vezels van de zenuw of bloedvaatjes beschadigd zijn, is het mogelijk dat de zenuw afsterft. Dit veroorzaakt verkleurde tanden. Dit kan enkele dagen of weken na de tik gebeuren, maar kan ook nog jaren later. Soms weet je dus niet meer hoe het komt, maar lijkt de zenuw zomaar af te sterven. Onder andere door het ijzer in de rode bloedlichaampjes wat dan vrij komt kan een tand grijs of blauw verkleuren. Deze verkleurde tanden moeten van binnenuit gebleekt worden door de tandarts.

Medicijnen die verkleurde tanden geven

Bepaalde medicijnen kunnen tijdens de ontwikkeling van de tanden verkleurde tanden veroorzaken. Met name een bepaald soort antibiotica, tetracycline, geeft bandvormige gele tot bruine verkleuringen. Dit gebeurt alleen als de antibiotica gegeven wordt ten tijde van de aanleg van de tanden, dus als de tanden al doorgekomen zijn en uitgegroeid verkleuren ze niet meer. Daarom wordt tetracycline niet gegeven aan zwangere vrouwen, bij borstvoeding en kinderen tot en met acht jaar. Tetracycline verkleuringen zijn lastig te bleken. Dit kan je het beste doen door je verkleurde tanden langdurig te bleken onder begeleiding van de tandarts.